Το σάρκινο περίβλημα της ομορφιάς...-Εφηβεία και διατροφικές διαταραχές.

	Το σάρκινο περίβλημα της ομορφιάς...
	Στεφανία Καρκαμάνη / Ψυχολόγος - Συγγραφέας

Εφηβεία και διατροφικές διαταραχές.

Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, η ιδανική γυναίκα επιδείκνυε περήφανα τις καμπύλες της. Ήταν κάπου στη βικτωριανή περίοδο, όταν επικράτησε η αντίληψη, πως η άρνηση τροφής από τις γυναίκες φανερώνει πνευματική ανωτερότητα. Από τη δεκαετία του 1930 ως τις μέρες μας, το λεπτό γυναικείο σώμα, προβάλλεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως πρότυπο. Όσο περνούν τα χρόνια, όμως, αυτό γίνεται όλο και πιο λεπτό… Έχει διαπιστωθεί πως οι επιθυμητές αναλογίες σώματος, τις οποίες διαθέτουν τα μοντέλα, καθώς και οι κούκλες Barbie, είναι κάτω από τα όρια του φυσιολογικού. Πώς επηρεάζει αυτό το καθ’ όλα ανθυγιεινό πρότυπο, τον ευαίσθητο ψυχισμό μίας έφηβης; Οι δύο κυριότερες διαταραχές πρόσληψης τροφής, είναι η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία. Η συχνότητα εμφάνισής τους έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια κι αυτό γιατί, οι διαταραχές αυτές κατευθύνονται από παθολογικές αντιλήψεις του ατόμου σχετικά με το βάρος και το σχήμα του σώματος, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με τα πρότυπα ομορφιάς της εκάστοτε κοινωνίας. Η ψυχογενής ανορεξία, ευρύτερα γνωστή ως νευρική ανορεξία (anorexia nervosa), αφορά την άρνηση λήψης τροφής από άτομο το οποίο ήδη έχει κατώτερο σωματικό βάρος από το φυσιολογικό της ηλικίας, του φύλου και του ύψους του. Παρόλα αυτά, φοβάται έντονα μην πάρει βάρος και βρίσκεται συνεχώς στην προσπάθεια να χάσει κιλά. Έχει διαταραγμένη αυτοεικόνα, αντιλαμβάνεται δηλαδή το σώμα του διαφορετικό απ’ ό,τι είναι και μάλιστα, η εικόνα του σώματος είναι πολύ σημαντική στην αυτοαξιολόγησή του. Χαρακτηριστική είναι η γνωστή διαφήμιση με τον καθρέφτη. Ο όρος «ανορεξία» μας παραπλανεί, καθώς μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις οι ανορεξικοί δεν έχουν όρεξη για φαγητό. Πρόκειται για μία συνειδητή προσπάθεια του ατόμου να χάσει κιλά, μέσω νηστείας ή σωματικής άσκησης. Κάποιοι αισθάνονται μονίμως υπέρβαροι, άλλοι αναγνωρίζουν ότι είναι αδύνατοι, αλλά επιμένουν πως πρέπει να χάσουν βάρος από ορισμένα μέρη του σώματός τους. Το βασικό στοιχείο, λοιπόν, είναι η ΕΜΜΟΝΗ. Μετρούν συνέχεια το βάρος τους, νιώθουν καλά μόλις διαπιστώνουν ότι έχασαν κιλά και προσπαθούν να διατηρούν αυτό το συναίσθημα, χωρίς το οποίο τους διακατέχει πανικός. Υπάρχουν δύο τύποι ψυχογενούς ανορεξίας: Ο «περιοριστικός τύπος», καταφεύγει σε δίαιτα, νηστεία ή υπερβολική άσκηση. Ο τύπος «υπερφαγίας- καθαρτικός τύπος» έχει τακτικά επεισόδια κατά τα οποία καταναλώνει σχετικά μικρές ποσότητες τροφής  κι έπειτα καταφεύγει στη λεγόμενη «συμπεριφορά κάθαρσης» (αυτοπροκαλούμενοι εμετοί, χρήση καθαρτικών, διουρητικών, υποκλισμών). Τα άτομα του δεύτερου τύπου, έχουν συχνότερα οικογενειακό ιστορικό παχυσαρκίας και συναισθηματικά προβλήματα, ενώ τα άτομα του περιοριστικού τύπου χαρακτηρίζονται από εμμονές, ανελαστική συμπεριφορά και υπερβολικό αυτοέλεγχο. Η ψυχογενής ανορεξία εμφανίζεται περισσότερο σε κορίτσια στην εφηβεία - υπάρχουν, όμως και περιπτώσεις αγοριών- και η εκδήλωσή της συχνά σχετίζεται με κάποιο αγχογόνο περιστατικό (π.χ. διαζύγιο γονιών). Το 52% των περιπτώσεων έχει καλή εξέλιξη, το 29% μέτρια και ένα 10% οδηγείται στο θάνατο. Τα ψυχικά αίτια της ασθένειας παραμένουν ένα μυστήριο. Μονάχα δύο θεωρητικά μοντέλα έχουν εφαρμοστεί ως τώρα: η Hilda Brush (1973) θεώρησε πως η ασθένεια σχετίζεται με τη διεκδίκηση αυτονομίας του εφήβου, όταν ο γονέας αποτυγχάνει να αναγνωρίσει και να ενθαρρύνει την ανάγκη του αυτή. Ο Arthur Crisp (1997) , κατατάσσει την ασθένεια στις φοβικές διαταραχές. Πιστεύει πως, το άτομο φοβάται το ενήλικο σώμα και κατ’ επέκταση την ενηλικίωση, γι’ αυτό προσπαθεί να διατηρήσει το σώμα όπως ήταν. Σε κάθε περίπτωση, η θεραπευτική αντιμετώπιση ξεκινά από το νοσοκομείο, καθώς προτεραιότητα είναι να ανακτήσει το άτομο το 90% του επιθυμητού βάρους, πριν ξεκινήσει την ψυχοθεραπεία. Παθολόγος, διαιτολόγος και ψυχοθεραπευτής, πρέπει να συνεργαστούν για μία σωστή αντιμετώπιση. Εκτός από την ψυχογενή ανορεξία, προαναφέρθηκε και η ψυχογενής βουλιμία. Οι δύο ασθένειες έχουν πολλά κοινά στοιχεία, αλλά η ειδοποιός διαφορά της βουλιμίας είναι η ΥΠΕΡΦΑΓΙΑ. Πρόκειται για κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας τροφής, εμφανώς μεγαλύτερης από αυτή που θα μπορούσε να καταναλώσει ένας άνθρωπος σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ. μέσα σε 2 ώρες). Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων υπερφαγίας, το άτομο νιώθει πλήρη έλλειψη ελέγχου και καθησυχάζει έπειτα τις ενοχές του, με δύο τρόπους, που ορίζουν και τους δύο τύπους βουλιμικών: Ο «καθαρτικός τύπος» καταφεύγει στη «συμπεριφορά κάθαρσης», ενώ ο «μη καθαρτικός τύπος» καταφεύγει στη νηστεία και την υπερβολική σωματική άσκηση. Οι βουλιμικοί είναι, συνήθως, άτομα ανελαστικά και απόλυτα, άνθρωποι που λειτουργούνε με το «ή όλα ή τίποτα», παρορμητικοί, εξωστρεφείς  και με δυσκολίες στην αυτορρύθμιση. Πώς να προστατεύσουμε, λοιπόν, τα παιδιά από τις διαταραχές διατροφής; Πολλές φορές, αυτές οι διαταραχές εμφανίζονται ως συμπτώματα άλλων ψυχικών παθήσεων, όπως η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια και επισκιάζονται κατά τη θεραπευτική διαδικασία. Είναι, όμως, ένα θλιβερό γεγονός. Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τα πρότυπα ομορφιάς που τα ΜΜΕ προβάλλουν επιμελώς. Έχουν γίνει κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση από ευαισθητοποιημένες ομάδες ανθρώπων, τα συμφέροντα, όμως, οίκων μόδας, εταιριών καλλυντικών και φυσικά, της πλαστικής χειρουργικής, δεν επιτρέπουν να γίνουν ουσιαστικές αλλαγές. Μπορούμε, όμως, να αλλάξουμε τη σημασία που δίνουνε τα παιδιά σε αυτά. Να μάθουμε, ειδικά στα κορίτσια, ότι ομορφιά σημαίνει ψυχική και σωματική υγεία, να φροντίζουμε για την αυτοπεποίθησή τους και να τους παρέχουμε όλα τα πνευματικά κίνητρα που χρειάζονται ώστε να βιώσουν το γεγονός, πως η ζωή δεν είναι το σάρκινο περίβλημα της ψυχής μας, αλλά η ψυχή μας η ίδια κι αυτή πρέπει να φροντίζουμε να διατηρούμε όμορφη…