Δεν θέλω να πάω σχολείο! 5 τρόποι αντιμετώπισης του άγχους αποχωρισμού.

	Δεν θέλω να πάω σχολείο! 5 τρόποι αντιμετώπισης του άγχους αποχωρισμού.
	Στεφανία Καρκαμάνη / Ψυχολόγος - Συγγραφέας

Πρώτη μέρα στο σχολείο… Φωνές, παιχνίδια, συγκίνηση… Πάντα όμως υπάρχουν στην αυλή του νηπιαγωγείου ή του δημοτικού, εκείνα τα παιδιά που με το ζόρι κουβάλησαν οι γονείς τους, προσπαθώντας με χίλιους – δυο τρόπους να αντιμετωπίσουν το κλάμα, τις τσιρίδες και την πεισματική τους άρνηση. Ο αποχαιρετισμός είναι δραματικός, αλλά κάποια στιγμή, τα πανικόβλητα πλασματάκια περνάνε στα χέρια της δασκάλας. Γιατί, λοιπόν, συμβαίνει αυτό;     

Για να κατανοήσουμε αυτή τη συμπεριφορά του παιδιού, πρέπει να ρίξουμε μια ματιά στη βρεφική του ηλικία και να εξετάσουμε την έννοια του «δεσμού». Το κρίσιμο σημείο βρίσκεται ανάμεσα στον έκτο και τον ένατο μήνα. Τότε εμφανίζεται η επιλεκτική προτίμηση για τη μητέρα και τα οικεία πρόσωπα, η παρουσία των οποίων προκαλεί τη μεγαλύτερη χαρά στο βρέφος. Τότε γεννιούνται, όμως και οι δύο πρώτες μορφές άγχους στη ζωή: το άγχος του αποχωρισμού και το άγχος απέναντι στα ξένα πρόσωπα. Το συνονθύλευμα, λοιπόν, αυτών των πρώτων θετικών και αρνητικών συναισθημάτων, σηματοδοτεί το δεσμό του βρέφους προς τη μητέρα (ή το πρόσωπο που το μεγαλώνει).

Υπάρχουν δύο είδη δεσμού: ο ασφαλής και ο ανασφαλής. Η πλειονότητα των βρεφών αναπτύσσει ασφαλή δεσμό, γιατί οι γονείς δείχνουν ευαισθησία απέναντι στις ανάγκες τους και ανταποκρίνονται άμεσα και θετικά σε αυτές. Στα παιδιά αυτά, αρέσει να εξερευνούν το περιβάλλον τους, παρουσία της μητέρας τους, αντιλαμβάνονται την απουσία της χωρίς ακραίες αντιδράσεις και επιθυμούν να βρίσκονται κοντά της όταν επανέρχεται.

Ο ανασφαλής δεσμός εμφανίζεται με τρεις διαφορετικούς τύπους: με τον τύπο αποφυγής, όταν το βρέφος δείχνει έλλειψη ενδιαφέροντος για τη μητέρα, δεν ανησυχεί όταν φεύγει, αλλά ούτε δείχνει ανακούφιση όταν έρχεται. Με τον τύπο αντίστασης, όταν το βρέφος ασχολείται συνεχώς με τη μητέρα του, δείχνει υπερβολικό ενδιαφέρον γι’ αυτή, η απουσία της του προκαλεί έντονο άγχος, αλλά όταν επιστρέφει, το βρέφος εκφράζει θυμό και την αποφεύγει. Και τέλος, με τον αποδιοργανωμένο τύπο, όταν το βρέφος λειτουργεί με παράξενο, αντιφατικό και μη σταθερό τρόπο, δείχνοντας το μεγαλύτερο βαθμό ανασφάλειας και σύγχυσης.

Οι κλινικές περιπτώσεις ανασφαλούς δεσμού, παρατηρούνται συνήθως σε παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε ιδρύματα, έχουνε κακοποιηθεί ή παραμεληθεί. Ωστόσο, μικρές και περιστασιακές ενδείξεις ανασφαλούς δεσμού, μπορεί να παρατηρηθούν και σε παιδιά που μεγάλωσαν σε υγιές περιβάλλον. Αυτό συμβαίνει γιατί, πίσω από αυτές τις ενδείξεις, κρύβεται πολλές φορές το άγχος για το άγνωστο ή κάποια αρνητική εμπειρία. Ας δούμε, λοιπόν, τι μπορεί να κάνει ο γονιός, για να προστατεύσει το παιδί από το πιθανό ξέσπασμα άγχους αποχωρισμού, που συνοδεύει την έναρξη, αλλά πολλές φορές και τη διάρκεια του σχολικού έτους. Μερικές απλές συμβουλές, που προτείνουν οι σχολικοί ψυχολόγοι:

- Ενθουσιάστε το παιδί για τις πιο όμορφες εμπειρίες σας από το σχολείο. Κάντε το να μαγευτεί με τα λεγόμενά σας και με την ιδέα της έναρξης του σχολείου!

- Βάλτε την καθημερινότητά του σε σχολικό πρόγραμμα, μια εβδομάδα πριν πάει σχολείο, ώστε να συνηθίσει το ωράριο και τη ρουτίνα. Προετοιμάστε το για το τι θα συναντήσει εκεί, γιατί όπως αναφέρθηκε, πολλές φορές το άγχος αποχωρισμού είναι απλά μεταμφιεσμένος φόβος για το άγνωστο.

- Κρατήστε τα «αντίο» σας σύντομα! Όταν χρονοτριβείτε στον αποχωρισμό, επιβεβαιώνετε και επαυξάνετε το άγχος του παιδιού. Αν η μαμά παραμένει στο σχολείο για πολλή ώρα, με το σκεπτικό να καθησυχάσει το παιδί, είναι σα να του λέει ότι στ’ αλήθεια υπάρχει κάτι που πρέπει να φοβάται.

- Κρύψτε στην τσάντα του ένα ραβασάκι που να εκφράζει αγάπη, μια οικογενειακή φωτογραφία ή κάτι που να το κάνει να νιώσει ότι παίρνει μαζί του ένα κομμάτι από το σπίτι του. (Η προσκόλληση των παιδιών σε κάποιο αντικείμενο, συνήθως λούτρινο ζωάκι, που η ψυχολογία ονομάζει «αντικείμενο μεταβίβασης», συνήθως έχει ξεπεραστεί πριν το παιδί πάει σχολείο. Αν όχι, χρειάζεται διαφορετική αντιμετώπιση ως προς αυτή τη συμβουλή).

- Μιλήστε μαζί του. Υπάρχει περίπτωση να μη θέλει να πάει σχολείο γιατί αντιμετωπίζει κάποιο μαθησιακό ή κοινωνικό πρόβλημα. Το φαινόμενο της σχολικής βίας είναι, δυστυχώς, μια πραγματικότητα. Βοηθήστε το να εκφραστεί. Συνήθως στο νήπιο, ή στο ντροπαλό παιδί που δεν εκφράζεται άνετα με το λόγο, βοηθάει να  δώσετε εικόνες με φατσούλες, χαμογελαστές, θυμωμένες και λυπημένες και να το προτρέψετε να σας δείχνει με το δάχτυλο τι νιώθει όταν ακούει «σπίτι, πάρκο, γιατρός, σχολείο».

Μην ξεχνάτε πως η πρώτη επαφή με το σχολικό περιβάλλον μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά η πρόληψη, η καλή επικοινωνία με το παιδί και αν χρειαστεί, η επίσκεψη στον παιδοψυχολόγο, κάνουν το πρώτο σοκ και τα μετέπειτα προβλήματα, να αντιμετωπισθούν  αποτελεσματικά.